تایشمان، لودویک کاروْل - وبلاگ هیمالیا

به گزارش وبلاگ هیمالیا، نام تایشمان بیشتر قرین با کشف او در زمینه آزمایش شیمیایی ساده وجود خون است که بسیار مورد استفاده قرار گرفت. تایشمان شش ساله بود که پدر و مادرش درگذشتند و دو عمّه اش کمک کردند تا تحصیلات دبیرستانی را به انتها

نویسنده: Vladislav Kruta

مترجم:سیاوش آگاه

[ludvik kārol tāyšmān]

Ludwik Karol Teichman

(ت. لوبلین، لهستان، 25 شهریور 1202/ 16 سپتامبر 1823؛ و. کراکوف، لهستان، 3 آذر 1274/ 24 نوامبر 1895)، کالبدشناسی.

نام تایشمان بیشتر قرین با کشف او در زمینه آزمایش شیمیایی ساده وجود خون است که بسیار مورد استفاده قرار گرفت. تایشمان شش ساله بود که پدر و مادرش درگذشتند و دو عمّه اش کمک کردند تا تحصیلات دبیرستانی را به پایان برساند. وی در 1226 در دانشکده الهیات پروْتستانی دوْرپات نام نویسی کرد، لیکن خیلی زود به علوم طبیعی علاقه مند شد. در 1229 یکی از دو نفری بود که در جنگی تن به تن شرکت کرد و موجب مرگ همکارش شد، و در نتیجه وضعی پیش آمد که وی را مجبور به فرار از مملکت نمود. تایشمان از راه هامبورک به هایدلبرک رفت و در آذر 1229 وارد دانشکده پزشکی آنجا شد. در حالی که در بخشی به سرپرستی یاکوْپ هِنله با سمت تهیه کننده وسایل کالبدشناسی کار می کرد، به تحصیل شیمی، فیزیک، و فناوری هم پرداخت. در 1231 در پی هنله به گوْتینگن رفت و در 27 آذر 1234 با تهیه رساله درباره شناخت گرهها از تحصیل در پزشکی فراغت یافت. در 1232، هنگامی که هنوز دانشجو بود، مقاله ای درباره تبلور بعضی از ترکیبات آلی خون، که در آن تهیه بلورهای میکروْسکوْپی هِمین (Hemin) (کلوْرورِهِم) را شرح داده بود، منتشر ساخت. این اولین آزمایش، و به مدت ده سال یگانه آزمون، برای تشخیص وجود خون در لکه های مشکوک روی لباس، مبل، و سایر اشیا بود. این آزمون به سبب سادگی و اختصاصی بودن آن، به صورت یکی از طرق آزمایشی درآمد که مورد قبول پزشکی قانونی هم واقع شد. در همان زمان وی با کمال استادی کار وقت گیر تهیه اجزای کالبد آدمی برای مصوّر ساختن کتاب هنله تحت نام Handbuch der systematischen Anatomie (کتاب درسی کالبدشناسی منظم و اصولی) را هم برعهده گرفت. لیکن از آنجا که هنله قدر زحمات وی را نشناخت، کارشان به نزاع و مجادله کشید.

تایشمان پس از فراغ از تحصیل به طور موقت مجری عمل کالبدشناسی شد و کمک هزینه تحصیلی و مطالعاتیِ بلومنباخ به وی اهدا شد، و اینها به او امکان می داد که از سایر گروههای کالبدشناختی اروپایی دیدن کند و با کالبدشناسان برجسته ای از قبیل کوْلیکر، یوْهانس مولر، گِگِنباور، آ رتسیوس، م. پ. سپی، ریچارد کوئِین، و شارپی آشنا شود. تایشمان بویژه در وین با استقبال گرم یوْزف هیرتل رو به رو شد و در مدتی که بیمار شده بود از کمک وی برخوردار شد؛ بعلاوه هیرتل وی را تشویق کرد که به کار خویش در رشته کالبدشناسی ادامه دهد. هیرتل در سالهای بعد رفیق خوبی برای تایشمان باقی ماند. در 1238 تایشمان در گوْتینگن عفونامه (venia legendi) بدست آورد، و در 1240 به کراکوف رفت و در آنجا کرسی کالبدشناسی مرضی به وی تفویض شد. در 1247 استاد کالبدشناسی توصیفی شد و تا 1273 که بازنشسته شد در این مقام باقی ماند. در 1252 تالار کالبدشناسی جدیدی تأسیس و افتتاح کرد و تعداد کثیری نمونه برای موزه آن فراهم آورد.

علاقه علمی عمده تایشمان مطالعه و تحقیق درباره عروق لنفی و منشأ آنها بود، که او با روش ابتکاری تزریق این کار را انجام می داد. معتقد بود که بین مویرگهای خونی و مویرگهای لنفی ارتباط مستقیمی وجود ندارد؛ بعلاوه، انسداد عروق لنفی در بیماری داءالفیل را کشف کرد.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی.

مهمترین مقاله های تایشمان عبارتند از: Über die Krystallisation der organischen Bestandteile des Bluts، در ZRM، 3 (1853)، 375-388؛ و Uber das Haematin، همان، 8، (1857)، 141-148، که روش تهیه بلورهای هِمین (کلوْرور هِم) در آن شرح داده شده است. Das Saugadersystem vom anatomischen Standpunkte (لایپ تسیش، 1861)، اثر عمده او درباره دستگاه لنفی است. در سالهای بعد گزارش شد که تایشمان 30 مقاله (به زبانهای لهستانی و آلمانی) درباره مجراهای لنف بر و مقاله های دیگری هم درباره فنون کالبدشناسی نوشته است. ظاهراً هیچ فهرستی از آثارش منتشر نشده است.

دوم. خواندنیهای فرعی..

طرحی زندگینامگی براساس زندگینامه خود- نوشته با دستخط تایشمان عبارت است از Ludwik Teichmann szkic biograficzno-historyezny، از لئون واخهولتس، در AHFM، 10 (1930)، 34-62، که از طریق آ. لاسکیئویچ با نام Professor Ludwik Karol Teichmann,M. D. 1823-1895، در BPMSH، 8 (1965)، 91-92، به زبان انگلیسی خلاصه شده است. هم - Un grand anatomiste polonaise Ludwig Teichmann، از ف. لیارس، در RSc، دوره چهارم، 5 (1896)، 481-487.

منبع مقاله :

گیلیپسی، چارلز کولستون، (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام...[ و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول

منبع: راسخون